Van het ‘waarom’ naar het ‘hoe’
Op 31 augustus vond de 3e editie van het Open Science Festival plaats op de campus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Ons bestuurslid Anna Roodhof nam deel aan dit evenement om de belangen van promovendi te vertegenwoordigen en aantekeningen te maken van interessante ontwikkelingen op het gebied van Open Science.
Dit jaar had het Open Science Festival een andere insteek dan voorgaande edities, omdat dit jaar het Regieorgaan Open Science NL is opgericht. Dit sturende orgaan is verantwoordelijk voor het bepalen van hoe het toegewezen budget van €200 miljoen (€20 miljoen per jaar) de komende 10 jaar wordt besteed om de overgang naar meer open en participatieve onderzoekspraktijken in de academische wereld te faciliteren. Logischerwijs lag de focus van het Open Science Festival van dit jaar meer op het ‘hoe’ dan op het ‘waarom’, maar de presentatoren benadrukten ook het belang van open wetenschap. In de openingsrede nodigden de presentatoren alle aanwezigen uit om hun belangrijkste drijfveren voor betrokkenheid bij Open Science te delen via Mentimeter.
Enkele van de reacties omvatten ‘het bevorderen van diversiteit in kennis en stemmen’, ‘reproduceerbaarheid’, ’transparantie, collectief voordeel en gelijkheid’, ‘onderzoek van goede kwaliteit’ en ‘het is gewoon logisch’. Deze antwoorden resoneren met de Rector Magnificus van de Erasmus Universiteit, Annelien Bredenoord.
Annelien Bredenoord: “Open wetenschap zal de kwaliteit van de wetenschap verhogen door vooringenomenheid in gegevens te verminderen. Het vergroot de impact en relevantie van de wetenschap, omdat er meer stemmen en perspectieven worden opgenomen, wat de epistemische rechtvaardigheid vergroot. Het vergroot ook rechtvaardigheid door onze resultaten te betrekken en uit te breiden naar een veel groter publiek.”
Maar het belangrijkste doel van het Open Science Festival om ’te ontmoeten, te delen, te inspireren en te zorgen’. Dit werd gefaciliteerd door een breed scala aan interactieve workshops, posterpresentaties tijdens de lunchpauze en ‘Mingle and Meet’-drankjes achteraf.
Het festival toonde aan hoeveel er al wordt gedaan om open wetenschapspraktijken te bevorderen. Om een snel overzicht te geven van de huidige ontwikkelingen rond open wetenschap en een idee te geven van enkele van de bestaande tools, heeft ons bestuurslid Anna Roodhof de meest interessante en belangrijke punten uit de workshops die ze heeft bijgewoond hieronder samengevat. Daarnaast zijn de plenaire sessies opgenomen en kunnen worden bekeken op de website van het Open Science Festival. Deze website bevat ook veel informatie over de andere workshops die werden aangeboden en wie deze workshops hebben georganiseerd.
Beyond open acces: maak onderzoek toegankelijk, vindbaar en inclusief
Deze workshop benadrukte dat open wetenschap niet eindigt met open access. Wetenschappelijke artikelen zijn vaak moeilijk te begrijpen voor lezers buiten het specifieke vakgebied waarin ze zijn geschreven. Hoewel er nog veel te verbeteren valt, zijn er al enkele handige tools beschikbaar om iedereen te helpen die wil lezen over een onderwerp buiten hun eigen expertise.
- De Koninklijke Bibliotheek heeft abonnementen op veel wetenschappelijke tijdschriften en een lidmaatschap kost slechts €15 per jaar.
- Platforms zoals Scholarcy maken een samenvatting van onderzoeksartikelen (hoewel een abonnement $9.99 per maand of $90 per jaar kost). ChatGPT kan ook voor dit doel worden gebruikt door het te instrueren om een tekst samen te vatten of een tekst in begrijpelijke taal uit te leggen. Het nadeel van ChatGPT is dat dit niet altijd volledig accuraat is.
- Het gratis platform Open Knowledge Maps biedt een visuele interface waarmee het gemakkelijker is om relevant wetenschappelijk onderzoek te verkennen en te ontdekken. Gebruikers kunnen bijdragen aan de interface door kaarten te maken, en op dit moment zijn er al meer dan 2 miljoen kaarten die zich uitstrekken over alle wetenschappelijke disciplines. Deze kaarten geven een overzicht van onderzoek over een specifiek onderwerp en helpen gebruikers relevante concepten te identificeren. Een leuke bonus is dat het platform Open Access-content integreert (niet-Open Access-content wordt nog steeds getoond, maar je moet het openen via je eigen universiteitsbibliotheek om er toegang toe te krijgen).
Praktische tips voor het herbruikbaar maken van kwalitatieve data
Deze workshop richtte zich specifiek op kwalitatief onderzoek. De gevestigde FAIR data principes (onderzoek vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar maken) zijn gemakkelijker toepasbaar in kwantitatief onderzoek. In kwalitatief onderzoek is veel van de nuttige data persoonlijk en dit anonimiseren maakt de data onbruikbaar. Om dit probleem te helpen verminderen, heeft het Nationaal expertisecentrum en repository voor onderzoeksdata (DANS) een handleiding gemaakt die een overzicht geeft van zowel uitdagingen als oplossingen met betrekking tot het FAIR maken van kwalitatieve data. Ze bieden ook een beslissingsboom die onderzoekers een overzicht geeft van de verschillende mate waarin kwalitatieve data FAIR kunnen zijn en welke stappen kunnen worden genomen in verschillende scenario’s.
Erkennen en waarderen: Open en verantwoorde onderzoeksbeoordeling
Een aanhoudend probleem bij het beoefenen van open wetenschap is dat het vaak onbeloond blijft. In deze sessie werd een nieuw beoordelingssysteem gepresenteerd dat wordt ontwikkeld bij het Erasmus Institute of Management (ERIM). Dit systeem streeft naar erkenning en beloning van praktijken van open wetenschap. Het systeem omvatte zeventien badges die betrekking hadden op verschillende praktijken van open wetenschap, zoals publiceren in open access tijdschriften of het publiceren van gegevens in gegevensrepositories. De sessie was bedoeld om input te krijgen over waar deze badges beloning voor zouden moeten bieden en welke waarde ze zouden moeten hebben.
Het systeem riep echter zorgen op bij veel deelnemers, die bezorgd waren dat de focus op kwantitatieve, in plaats van meer contextuele en beschrijvende, beoordeling in strijd zou zijn met het Erkennen & Waarderen (E&W) programma, dat kwaliteit boven kwantiteit plaatst en streeft naar het in evenwicht brengen van de momenteel sterk geïndividualiseerde vormen van beoordeling door ook collectieve prestaties en teamprestaties te integreren. De deelnemers benadrukten dat het beoordelingssysteem voorgesteld door de Erasmus Universiteit negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de beoordeling van onderzoekers door zich onevenredig te richten op het aantal toegekende badges.
Er volgde een relevante en interessante discussie; de belangrijkste boodschap was een herhaling van waar het E&W-programma echt om draait: beoordeling is performatief, dus voordat een nieuw systeem wordt geïmplementeerd, moeten de mogelijke gevolgen voor academische loopbanen en profielen van academici grondig worden overwogen.
