Sinds 2015 brengt het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) ieder jaar de Monitor Arbeidsvoorwaarden uit. Naar aanleiding van openbaar gestelde vacatures voor promotieplaatsen op de vacaturewebsite AcademicTransfer kan, ondanks persisterende onduidelijkheid over de exacte aantallen promovendi, een analyse worden gemaakt van de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden van promovendi in Nederland. In de Monitor van 2019 werd bijvoorbeeld duidelijk dat 12.3% van arbeidsovereenkomsten voor promotietrajecten als ‘dubieus’ konden worden bestempeld. Dit betrof contracten van bijvoorbeeld een kortere duur dan de vier jaar (fulltime) die doorgaans nodig is om een promotietraject succesvol af te ronden. De Monitor Arbeidsvoorwaarden 2019 heeft daarmee flink wat stof doen opwaaien in o.a. de Tweede Kamer. Bij dezen presenteert het PNN haar analyse van de arbeidsvoorwaarden en –omstandigheden van promovendi in de Labour conditions monitor 2020.
Het aantal vacatures voor promotieplaatsen stijgt ieder jaar gestaag. Sinds 2019 is er zelfs een groei van +27,4% in het aantal vacatures te zien, met name aan technische universiteiten en in de natuurwetenschappelijke en technische sectoren. Daarnaast zien we dat ruim 90% van werknemerpromovendi een contract heeft voor 4 jaar of meer. Dat is meer dan in 2019, toen ruim 81% van de vacatures een contract van vier jaar of meer besloeg.
Ondanks deze positieve ontwikkeling zien we nog altijd veel onduidelijkheid in vacatureteksten. Zo wordt in 3,4% van de gevallen geen contractduur vermeld (6,8% in 2019). Ook het takenpakket wordt niet altijd toegelicht. Zo vermelden slechts 26,2% van alle vacatures of er sprake is van (verplichte) onderwijstaken tijdens het promotietraject. De omvang van die taken blijft veelal onvermeld: ruim 71% van de vacatures die melding doen van onderwijstaken, geeft geen informatie over de omvang daarvan. Minder dan de helft van alle vacatures (45,8%) geeft bovendien aan of er sprake is van een (formeel) evaluatiemoment, waarna een promotietraject wel of niet wordt voortgezet.
Ook basale voorwaarden worden nog te vaak niet of niet volledig genoemd in vacatureteksten. Met name verlof bij zwanger- en ouderschap (in 10% van de vacatures), de 30%-belastingregeling voor internationale werknemers (8%) en reiskostenvergoeding (5,8%) moeten het ontgelden.
Promovendi doen een belangrijk deel van het wetenschappelijke onderzoek aan Nederlandse universiteiten, umc’s en andere onderzoeksinstellingen. Daarnaast geven ze onderwijs, vertalen ze hun onderzoeksresultaten naar maatschappelijke impact en draaien ze mee in medezeggenschapsorganen. De markt is competitief en slechts een derde gaat door in de wetenschap. Uit eigen en internationaal onderzoek blijkt bovendien dan promovendi vaak kampen met burn-out, angst en depressie.
Daarnaast werkt de kwetsbare positie van promovendi binnen de hiërarchische wetenschap grensoverschrijdend gedrag in de hand, zoals discriminatie, schendingen van de wetenschappelijke integriteit of seksuele intimidatie. Bijna 1 op de 5 promovendi krijgt hier mee te maken, met verregaande gevolgen voor de sociale veiligheid en mentale gezondheid van promovendi.
Goed werkgeverschap vergt ten eerste transparantie; over de contractomvang en –duur, het takenpakket en arbeidsvoorwaarden. Het PNN roept instellingen dan ook op om te allen tijde duidelijk en volledig te zijn in vacatureteksten voor promotieplaatsen. Daarvoor heeft het PNN al eerder een vacaturechecklist gemaakt en gedeeld met instellingen. Hoewel het PNN tevreden is met de toename in het aantal contracten voor vier jaar of langer, blijven we tegelijkertijd aandacht vragen voor en oproepen tot verbetering van de arbeidsvoorwaarden en werkomstandigheden van promovendi. Dit vraagt vooral om een verlaging van de werkdruk en het bewaken van de sociale veiligheid.
